Oxuyun və görün şirin özbəkcədə bu Seyid Əzim qəzəlləri nə gözəl səslənir!
İndiyədək Nəsimi irsindən özbəkcəyə tək-tək çevirmələr olsa da, ilk dəfədir ki, böyük şairin qəzəliyyatı bütöv halda özbək oxucuya təqdim ediləcək.
Özbəkstandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi Seyid Əzim Şirvaninin 185 illik yubileyi münasibətilə bir sıra layihələrin həyata keçirilməsini planlaşdırır.
Bu münasibətlə AMM-nin sifarişi ilə şair və tərcüməçi Tahir Qahhar Seyid Əzimin 233 qəzəlini özbək dilinə çevirib.
Mən kitaba həm geniş önsöz yazdım, həm də nəşrin daha nəfis alınmasından ötrü böyük şairin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı Azərbaycan rəssamlarının çəkdiyi əsərlərin surətlərini təqdim etdim.
Tahir Qəhharın həm mənanı, həm ifadə gözəlliyini qoruyub saxlayan tərcümələrini oxuduqca bunu da düşünürdüm ki, gör ərəb əlifbası necə vacib qovuçdurucu körpü imiş. Zamanında ərəb əlifbasında bu şeirləri özbək özbəkcə, türkmən türkmən ağzı ilə, tatar tatarca ahəngdə, osmanlı da, biz də öz türkcəmizdə əlavə müdaxilə olmadan rahat oxuyuruqmuş.
Təbii, indi dillərimizin lüğət tərkibi də dəyişilib, müasir türk dillərində köhnə əyyamlarda olan qədər ərəb-fars kəlmələri işlənmir və müasir nəsillərçün, əlbəttə ki, dildən-dilə, bu türkcədən o türkcəyə uyğunlaşdırma, tərcümə ehtiyacı da var.
Tahir Qəhharın bu uğurlu çevirmələrinin sayəsində lap az sonra Seyid Əzim Şirvani 185 yaşının tamamında özbək xalqı ilə davamlı könül söhbətlərini başlaya biləcək.

Kecha ko‘rdim men seni, ey, sho‘xi davron, uyquda,
Aylar erding menga ming-ming lutfu ehson uyquda.

Ko‘rmisham la’lini, yo qonim to‘kilganmi, biroq,
E’tibor bo‘lmas, agarchi ko‘rsalar qon uyquda.

Zohiran chashmi baqoga yetsa-da har xasta dil,
Kim bilibdir og‘zining sirrini pinhon uyquda?..

Men-da bir la’ling totib, xandon kulib yursam netar,
Rasmidir, shodlik ko‘rar kim bo‘lsa giryon uyquda.

Bor umidim vaslidan, tole kular-ku menga ham,
Chun qaro zulfini ko‘z ko‘rdi parishon uyquda.

Ey, go‘zallik ka’basi, ko‘rgach jamoling jilvasin,
Koshki bo‘lsam, bosh urib, qoshingda qurbon, uyquda.

Sayyiding vasling aro uyqusidan uyg‘onadur,
Chun ko‘rar ul ham gadodek o‘zni sulton uyquda.

x x x

Bo‘lmasaydi g‘ami ishqing dili vayronimda,
Saqlamasdim uni izzat qilibon yonimda.

U qaro xol qo‘limga tushsa, qonin icharman –
Nega ul manzil etar orazi jononimda?..

Mus’hafi ruxsoringda goh ko‘rurmen kofir xat,
Qancha nuqsonu xalal bor mening iymonimda.

Aylamas lutfi-la xurram oshig‘in, yo rabbim,
Bu ne raftor axir ul sarvi xiromonimda?

Tushdi ko‘nglimga xo‘blar fikriyu ishqi, Sayyid,
Dardlashur qancha Yusuf kulbayi ahzonimda.

x x x

Jon na lozimdir, agar manzuri jonon bo‘lmasa?
Bizga bas jonon xayoli, qayg‘umas, jon bo‘lmasa.

Xalqni targ‘ib aylagay zillatgayu illatga nafs,
Hech kishi isyonga mayl etmasdi, shayton bo‘lmasa.

Ey ko‘ngil, sen ahli shaytondan hazar et har qachon,
Kufr aro fir’avn qolurmu hirsu Homon bo‘lmasa.

Bu jahonda ahli dil bo‘lmas parishon hech zamon,
Gar sabodan sochlaring har dam parishon bo‘lmasa.

Surayi “Val-layl” zulfingdur, yuzung “Vash-shams”dur,
G‘am emas, olamda bundan boshqa qur’on bo‘lmasa.

Sayyido, iymon ketur ruxsori yorga, bil yaqin,
Har amal qilsang qabul bo‘lmaydi, iymon bo‘lmasa.

x x x

Ne zamon tushsa yo‘ling dilbara, ey bodi sabo,
Yetir arzim u guli ahmara, ey bodi sabo!

Guli ja’far kabi sarg‘ardi yuzim furqatida,
De bu holim u guli ja’fara, ey bodi sabo!

Ichibon zahri g‘amin dil naqadar bo‘ldi ma’yus,
O‘zing aytgil u labi shakkara, ey bodi sabo!

Bu dilim misli katondek shilinur oy nurida* –
Ne qilibmen u mahi anvara, ey bodi sabo?

Bu qadim Javzo kabi ikki yarim bo‘ldi, netay,
Xabarim ber buti mohpaykara, ey bodi sabo!

Bu qaro kunki mening boshima hijronda kelur,
Buni haq aylamasin kofara, ey bodi sabo!

Loladek dog‘i dilim, siynayi so‘zonimi ko‘r,
Xabar et sunbulu susanbara, ey bodi sabo!

Bu Muhammad o‘yida bo‘ldi halok Sayyidi ham,
Borib ayt ravzayi payg‘ambara, ey bodi sabo!