Martın 23-də AZTV-nin “Mədəniyyət” kanalında AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktoru, akademik Rafael Hüseynovun təqdimatında “Vətənim” verilişi yayımlanıb.

Akademik R.Hüseynov verilişdə şərq-müsəlman aləminin ilk opera əsəri olan “Leyli və Məcnun” ilə 1908-ci il yanvarın 12-də Azərbaycanda opera sənətinin əsasını qoymuş dahi bəstəkarı, dirijor, musiqişünas, publisist, dramaturq, pedaqoq, ictimai xadim Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılığından bəhs edib. Akademik R.Hüseynov Ü.Hacıbəyovun 1908-ci il yanvarın 12-dək keçdiyi yoldan və yaradıcılığından danışıb.

XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan gəncliyində maarifə, elm və təhsilə böyük maraq olduğunu qeyd edən R.Hüseynov bu dövrdə Ü.Hacıbəyovun da yeni günün çağırışlarına cavab verdiyini, dahilik işartılarının hələ o zaman özünü büruzə verdiyini vurğulayıb. Qeyd edib ki, Ü.Hacıbəyov Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil aldığı müddətdə belə təhsildəki boşluqları doldurmaq, yeni dərsliklər yazmaq haqqında fikirlər irəli sürürdü. Akademik Ü.Hacıbəyovun dörd il ərzində Hadrut və Bakı məktəblərində müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul olduğunu diqqətə çatdırıb, ermənilər tərəfindən ona qarşı sui-qəsd planlanlarından bəhs edib.

Onun sözlərinə görə, Ü.Hacıbəyov milləti irəli aparmaq, xalqı dirçəltmək və gözünü açmaq üçün edilən hər bir işdə yaxından iştirak edir, həmin dövrün qəzetləri “Kaspi”, “İrşad” və “Həyat”da maarifləndirici silsilə məqalələr dərc etdirirdi.

Dil uğrunda mübarizənin XX əsrin əvvəllərinin qabaqcıl Azərbaycan ziyalıları kimi, Ü.Hacıbəyovun da başlıca hədəflərindən olduğunu söyləyən R.Hüseynovun dahi şəxsiyyətin 21yaşında çap olunmuş ilk əsəri olan, dilə bələdci olmaq üçün 1907-ci ildə çap etdirdiyi “Türk-rus və rus-türk lüğəti”nin də məhz bu mübarizənin dalğasında yarandığını bildirib. Qeyd edib ki, lüğətçilik tarixində xüsusi yerə malik, redaktoru Məmməd Əmin Rəsulzadə, elmi redaktoru Əli bəy Hüseynzadə olan bu lüğət o dövrün mətbuatındakı dil fərqliliyini aradan qaldırmağa, dil saflığını qorumağa xidmət edirdi.

O, həmçinin Üzeyir bəyə olan təqiblərdən, onun 1905-ci ildə Bakıda Bibi-Heybət və “Səadət” məktəblərində dərs dediyi müddətdə maarifçilik fəaliyyətindən, H.Zərdabinin gənc Üzeyirə göstərdiyi dəstəkdən bəhs edib.

Sonda akademik R.Hüseynov qeyd edib ki, Üzeyir bəy bu xalqa əbədi bayram bağışlamış bir dühadır. Ü.Hacıbəyovun qoyduğu irs sayəsində onun səsi Azərbaycanın bütün gələcəklərindən hiss ediləcək: “Üzeyir bəy qələmindən çıxmış hər sətirlə, bizə yadigar qoyduğu düşüncələri ilə, bəstələdiyi bir-birindən füsünkar musiqiləri ilə həmişə Azərbaycan xalqı ilə qalacaq ölməz bir bayram yaradıb. Üzeyir bəyin 1907-ci ildə işıq üzü görmüş “Türk-rus və rus-türk lüğəti” həmin böyük bayramın – əbədi Üzeyir bayramının müqəddiməsi idi”.